Quantum of Science

Kada neko spomene fake news, među prvim stvarima koje nam padnu na pamet su teme iz politike i mnoge druge "teške teme". No, lažne vijesti, dezinformacije, netačne, a potencijalno i opasne stvari vrebaju i u drugim oblastima, na mjestima gdje odlazimo da potražimo savjete o zdravlju, ljepoti i ishrani, pa čak i na sadržajima o kućnim ljubimcima. Niti jedan oblik vijesti nije imun na laž. Vjerovatno pratite stranice posvećene modi, šminkanju, ishrani, fitnesu, automobilima i igricama. Da li ste do sada naletili na nešto za šta vam je bilo jasno da je "fejk"? Dezinformacije i netačnosti nastaju na različite načine. Ponekada sami mediji prenesu neistinitu informaciju bez provjere, a u nekim slučajevima pojedinac ili grupa ljudi   namjerno kreiraju dezinformaciju koja se potom plasira u online prostoru. Širenju takvih informacija doprinose i osobe sa statusom poznate ličnosti koje daju izjave nebazirane na nauci i dokazima, ali se njihove riječi svejedno br

Izvor: Leibniz Association Njemačka za istraživače nudi niz mogućnosti i veliki broj instituta gdje mogu voditi svoja istraživanja. Ovo znači da, čak i kada se ugovor na određeno vrijeme – u sklopu određenog projekta ili doktorskog i postdoktorskog studija – završi, ti naučnici će moći naći mjesto negdje drugdje. Asocijacija Leibniz je unija ne-univerzitetskih instituta, koja broji čak 95 institucija, a sektori interesovanja i djelovanja im variraju od prirodnih bazičnih, preko primijenjenih do humanističkih nauka. Osnovne četiri grupacije naučno-istraživačkih interesovanja Asocijacije Leibniz su grupe za svjetlost, materiju i informacije, zatim prirodne nauke, biodiverzitet i zdravlje, pa okoliš i održivi razvoje te kulturno naslijeđe i obrazovanje. Ima oko 20 000 zaposlenih, od čega je oko 10 000 naučnika. Ukupni godišnji iznos za finansiranje im iznosi oko 1.9 milijardi eura. Iz ovoga se jasno vidi da u Njemačkoj čak i u onome što prelako možemo proglasiti tehnokr

CERN je jedna od najvećih i najvažnijih evropskih naučnih institucija. Tu je 2012. detektovana čestica zvana Higgsov bozon, veoma važna za razumijevanje porijekla dijela mase u svemiru. CERN je zapravo akronim od prvih slova francuskog naziva institucije Conseil européen pour la recherche nucléaire , odnosno, Evropsko vijeće za nuklearna istraživanja. Ova institucija se najviše bavi istraživanjem oblasti fizike elementarnih čestica ili, kako oni to vole reći „fizike visokih energija“. Zašto elementarne čestice i fizika visokih energija? Elementarne čestice su neke čestice koje grade atome – recimo, elektroni su elementarne čestice, a protoni i neutroni se sastoje od elementarnih čestica koje zovemo kvarkovi. I tu nije kraj elementarnih čestica – tu su bozoni, leptoni, neutrina, mioni, fotoni...da bi naučnici detektovali ove čestice ponekad je potrebno da koriste visoke energije. Gdje se onda nalaze ove visoke energije? Zapravo, CERN, iako je smješten u malom

Sada smo dobili sliku crne rupe , međutim to još ne znači da znamo kako izgledaju. Postoje tajne ove čudnih, zastrašujućih kosmičkih tijela koje ne razumijemo.  Kada prikazujemo crne rupe, od pojednostavljenih crteža do CGI za filmove, prikazujemo kako okolo onoga što bi bila "crna rupa" postoji disk materije koju crna rupa usisava u sebe. Recimo, to obično prikazujemo nekako ovako:  Još 1975. naučnici su predvidjeli da spin-rotacija crne rupe "poravna" materiju - plin i prašinu koju usisava u jednu vrstu diska, koji je u nivo ekvatora crne rupe.  Crna rupa se brzo okreće, što utječe na disk plina i prašine koji ih okružuje. Ovaj pojava se zove Bardeen-Pettersonov efekat ili Bardeen-Petersenovo poravnanje. Međutim, to nije bilo potvrđeno, sve do nedavno, u radu objavljenom u Monthly notices of the Royal Asronomical Society.  rupe.  Matthew Liska sa Univerziteta u Amsterdamu i kolege izmijenili su kod pisan za konvencionalne procesore i stav

Postojanje instituta koji nisu pod kapom univerziteta, jedan je od bitnih faktora izvrsnosti istraživanja u Njemačkoj. Instituti imaju veći plastičnost nego univerziteti i moguće je lakše osnovati novi institut tj. podgrupu, instituciju ili istraživačku grupu u okviru već postojećeg instituta nego u okviru univerziteta. Tako, naravno nakon prolaska ocjene komisije i savjeta, neki institut može da se pridruži određenom većem institutu, primjerice, Institutu Leibniz. Za razliku od Hrvatske, gdje postoje ovakvi ne-univerzitetski instituti, kakav je Institut Ruđer Bošković, i Srbije, gdje također postoje određeni centri i instituti koji nisu vezani za univerzitete, ali sarađuju sa njima, državni su, poput Vinče, u Bosni i Hercegovini ovaj koncept nije zaživio. Čak se ne shvata potreba za stvaranjem ovakvih instituta. Kada se i stvaraju, to su obično ili neki centri i instituti pri samim univerzitetima. Zapravo, čini se da kod nas ljudi ne poznaju ovaj koncept ili da ne vjeruju

Univerzitet Bonn, izvor: Pixabay Njemačka je simbol postojane kvalitete proizvoda, tehnološkog i naučnog napretka te obrazovanja. Međutim, da bismo shvatili na čemu taj kvalitet i njegova kontinuiranost počivaju, potrebno je zaći dublje u različite aspekte njemačkog državnog uređenja, sistema obrazovanja i sistema podrške naučnim istraživanjima, naučnicima i institutima. Ovaj sistem je izuzetno kompleksan, elaboriran i detaljan, ali istovremeno i efikasan. Taj sistem nije moguće jednostavno prekopirati i primijeniti u malim zemljama poput naše, ali postoje lekcije iz Njemačke koje treba naučiti i pokušati određene elemente tog sistema primijeniti i regionu. Prije svega, treba shvatiti kako razvoj bazičnih i primijenjenih nauka te tehnologije u Njemačkoj počiva na sprezi tri veoma dobro uređena i čvrsta stupa: univerziteta, ne-univerzitetskih instituta te istraživanja koja provodi privatni sektor. Sve ovo koordiniraju i potpomažu različiti nivoi državnih institucija – o

Plazmodij malarije, by By NIAID Wikipedia,  Naš dio svijeta ima sreću da, zahvaljujući intenzivnoj melioraciji močvara, više nema iskustva sa malarijom. Ipak, ne dako davno, i u našim krajevima ova bolest je bila prilično raširena, pogotovo u Hercegovini, Crnoj Gori i Hrvatskoj. Ova bolest se polako zaboravlja i postajemo neosjetljivi na probleme država u kojima malarija i dalje hara. Stoga je stvaranje efikasne vakcine protiv malarije i novih lijekova jedan od prioriteta Svjetske zdravstvene organizacije. Vakcina protiv malarije, koja je efikasna 100%, će uskoro biti klinički testirana i to su velike vijesti. Šta je malarija? Ova bolest je uzrokovana ne bakterijom, ne virusom nego – jednom protozoom, jednostaničnim organizmom mnogo složenije građe i od bakterija i od virusa. Radi se o čak četiri vrste plazmodijuma, koje obično zovemo plazmodijum malarije, a u biti su vrlo slični. To su parazitski organizmi koji imaju složen životni ciklus –   za jedan dio razvoja i

Izvor: Pixabay Pristup efikasnom načinu pretvaranja krvnih grupa A i B u "univerzalnog" donora „nultu“ tj. O (pravilnije je reći O, jer dolazi od njemačkog "ohne") krvnu grupu, mogao bi riješiti mnoge probleme opskrbu krvi potrebne za transfuziju. Istraživači sa Univerziteta u Britanskoj Kolumbiji možda su pronašli način da se riješe  ovaj problem,potraživši rješenje čak u digestivnom sistemu.   Krvne grupe su različite zbog određenih molekula šećera na površini eritrocita (crvena krvna zrnca)   koje tijelo stvara. Tip A ima jednu vrstu šećera, a tip B ima drugi; tip AB ima oba šećera, dok kod  O krvne grupa nema tih šećera na površini eritrocita. Prije izvjesnog vremena   ustanovljeno je da određeni enzimi (molekule koje ubrzavaju hemijske reakcije) mogu ukloniti šećere iz krvnih stanica A, B i AB, pretvarajući ih u krvnu grupu O. U radu, objavljenom u Nature Microbiology pod nazivom „An enzymatic pathway in the human gutmicrobiome that conv

Primjer kodominantnosti kod kokoši, boja perja, "prošarana", izvor: pixabay Sjećate se Mendelovih zakona nasljeđivanja ? Smijem se kladiti da ste ih mrzili kao jednu od najdosadnijih lekcija iz biologije i usput - najviše vezanu za matematiku. Ipak, čistota Mendelove misli je možda jedan od najsjajnijih trenutaka biologije i začetak potpuno nove nauke - genetike. No da se ne varamo - čisto Mendelovo nasljeđivanje je prilično rijetko, malo je monogenskih osobina, a interakcije gena su kompleksne.  Čak ni dominacija i recesivnost nisu uvijek čiste – postoje i neke vrste prelaze u interakciji gena, kao što su nepotpuna dominantnost, kodominantnost i multipli aleli. Nepotpuna dominantnost je kao da uzmete bijelu i crvenu temperu, pomiješate ih i dobijete ružičastu. Upravo to se događa kada se ukrste biljke noćurka koje imaju crvene i bijele cvjetove. Niti jedan od alela neće biti potpuno dominantan, pa će cvjetovi hibridnih biljaka biti ružičasti. Kodominantnost